42 Eerbetoon Nico van Biljouw
Nico van Biljouw (1940-1993) was lange tijd het gezicht van Jong en Vrij, een karakteristiek schoolevangelisatiewerk dat in de jaren 80 van de vorige eeuw zijn grootste bloei kende. Er was een gemeente aan verbonden die tot 2020 heeft bestaan. Wat was de invloed van deze karakteristieke jeugdleider? En hoe begon het allemaal?
Ooit was Jong en Vrij het bulletin van de Nederlandse Pinkster Jeugd Beweging. Het initiatief voor zo’n orgaan kwam van de Zweedse zendeling Stig Sagström, die in 1953 in Nederland was neergestreken. Het blad kreeg in 1967 de naam Jong en Vrij. Sagström zat in het bestuur van de Broederschap van Pinkstergemeenten, net als Willem Lentink. Deze ex-marinier was uit het Leger des Heils gestapt om in Vlissingen een pinkstergemeente te beginnen. Hij nam Jong en Vrij onder zijn hoede.
Omdat Lentinks gemeente snel groeide, ronselde hij Nico van Biljouw voor zijn jeugdwerk. Nico, ook ex-marinier, was een charismatische jeugdleider in een kleine pinkstergemeente in Den Haag. Hij vond het een uitdaging om in Vlissingen aan de slag te gaan. Maar twee kapiteins op één schip, dat ging niet. Daarom vertrok Nico uit Zeeland. Hij verhuisde met zijn vrouw Annie naar Abbenes. Daar werkte hij als opzichter voor Rijkswaterstaat in de wegenbouw.
Schoolevangelisatie
Nico kreeg Jong en Vrij van Lentink mee. Begin jaren 70 veranderde hij de opzet in een interkerkelijk evangelisatieblad voor schooljeugd. Hij begon met visionaire kracht een organisatie voor schoolevangelisatie rondom het blad op te zetten. Met de actie Operatie Schoolbel stimuleerde hij christenscholieren om Jong en Vrij onder klasgenoten uit te delen en daarmee Jezus bespreekbaar te maken op school. Ook bracht hij een christelijke schoolagenda uit. En hij ging films met een evangeliserende inhoud aanbieden, die op scholen vertoond konden worden.
De Van Biljouws kregen doorlopend jongelui over de vloer, die de activiteiten ondersteunden. Alles gebeurde op eigen kracht: het schrijven, drukken en verzenden van lectuur, het draaien van films. Het werk groeide. Een kippenschuur werd omgebouwd tot drukkerij. Twee auto’s reden door het land voor allerlei activiteiten. Er moesten mensen in dienst komen om het gezin te ontlasten en het werk te laten draaien. Om al het werk in goede banen te leiden werd Jong en Vrij in februari 1974 een stichting.
Trainingsschool
Zomer 1975 hield Jong en Vrij een jongerenkamp op Terschelling. Daar werd het idee geboren om een school te beginnen. Zo kon de opzet van het kamp voor langere tijd voortgezet worden: training in discipelschap door gebed en bijbelstudie, gevolgd door evangelisatie. In september van dat jaar stonden de eerste studenten bij de Van Biljouws op de stoep. Nog dezelfde dag vond Nico een onderkomen voor hen in een gebouw van de zendingsorganisatie CAMA in Wassenaar. De Jong en Vrij Trainingsschool voor Discipelschap was een feit.
Het jaar daarop kocht de stichting Walestein aan, een voormalig modderbadhotel in Rockanje, dat uitgewoond was door gastarbeiders en omgedoopt werd in Vredeheim. Nico zou zijn opzichterskwaliteiten aanwenden om het gebouw op te knappen. Het eerste wat hij deed was Vredeheim wit laten verven met wegenverf van Rijkswaterstaat. De toren die de twee beuken van het gebouw verbond werd een gebedstoren. Nico liet er TL-balken in hangen, want het licht van het evangelie zou via Voorne-Putten, Nederland en Europa de hele wereld in schijnen. Het werd een gebedstoren, waar ik heel wat uren heb doorgebracht. Want dat was de visie: het evangelie van Jezus Christus de wereld in!
Gemeente en werk
Toen de activiteiten mensen uit de omgeving aantrokken, begon Nico van Biljouw in 1978 een plaatselijke gemeente, die opzien baarde door nieuwkomers te dopen in zee. De Jong en Vrij Evangeliegemeente werd een belangrijke ondersteuning voor het werk, dat zich bleef uitbreiden. Er werden gebouwen betrokken in Brielle, Oodoornerveen, Antwerpen, Mons, Ronse, Hellevoetsluis. Het blad Jong en Vrij groeide uit tot een magazine, met meer dan 3000 abonnees. De evangelisatiekrant Tegenstroom werd in maandelijkse oplages tot 30.000 stuks op scholen verspreid. Er werden in de topjaren 10.000 Jong en Vrij schoolagenda’s verkocht. Lectuur werd uitgebracht in het Frans, Italiaans en Portugees. De school telde 40-60 studenten per jaar. Er werden mission-trips georganiseerd naar meer dan 10 landen, waar groepen studenten telkens twee maanden lang plaatselijke kerken ondersteunden met evangelisatie. De organisatie werd gerund door wel 50 fulltimers, die hun werk deden tegen kost en inwoning. De evangeliegemeente droeg bij met financiën en vrijwilligers. Maar intern was er veel moeite, wat de groei van werk en gemeente belemmerde. Door de grillige leiderschapsstijl van Nico waren er voortdurend spanningen, zodat veel medewerkers vertrokken. Ook in de gemeente werkten die problemen door, wat in de loop der jaren tot twee keer toe een scheuring veroorzaakte. Daarnaast was er financiële zorg, zodat er drastisch gesnoeid moest worden. Eind jaren 80 waren alleen nog een handjevol medewerkers, een kleine gemeente en de gebouwen in Rockanje en Ronse over.
December 1993 overleed Nico van Biljouw plotseling. Op zijn begrafenis sprak ik namens medewerkers, oud-medewerkers en bestuur een dankwoord. Stichting Opwekking vroeg of ik een eerbetoon in hun blad wilde publiceren:
Nico van Biljouw in memoriam
Donderdag 16 december 1993 was voor duizenden Nederlandse christenen een donkere dag. Volslagen onverwacht werd een geliefde broer en vriend van ons weggenomen. Nico van Biljouw, directeur van Jong & Vrij, stierf die morgen als gevolg van een hartstilstand op 53-jarige leeftijd.
Nico van Biljouw was iemand met een grote gedrevenheid voor de Here Jezus. Hij bezat een tomeloze energie, die hij met kracht inzette voor Gods koninkrijk. Daaruit ontstond het dynamische werk van Jong & Vrij. Met zijn overlijden verloor Nederland één van zijn meest karakteristieke geestelijke leiders.
Wat maakte Nico zo bijzonder? Hij was een boeiende spreker, maar hij was geen uitgebalanceerde bijbelleraar. Hij was een man met een warm hart voor mensen, maar hij was geen perfecte pastor. Hij was een voorbeeld, maar geen superman. Toch bezat Nico een eigenschap die zijn leven overvloedig vrucht zou geven. Een schaars kenmerk dat dichter bij het hart van het evangelie staat dan elke andere bediening. Hij was gastvrij.
Het huis van An en Nico van Biljouw stond altijd open voor iedereen. Dat was al zo toen Nico jeugdleider in Vlissingen was. En die gastvrijheid bleef toen ze in Abbenes gingen wonen, een gehucht in de Haarlemmermeerpolder. Het huis was spoedig te klein. In de zomer van 1975 groeide tijdens een jeugdkamp op Terschelling het idee om de training die jongelui daar ontvingen uit te breiden tot een jaar. In september van datzelfde jaar stonden de eerste studenten van de Jong & Vrij Trainingsschool voor Discipelschap op de stoep van de eengezinswoning van de familie Van Biljouw. De Heer zou voorzien in een groter huis: het kolossale pand Vredeheim in Rockanje. Honderden jonge mensen zijn in de loop der jaren bij Nico en An in- en uitgelopen. En telkens weer ging dit Bijbelwoord uit 1 Thessalonicenzen 2:8 in vervulling: ‘Zo waren wij, in onze grote genegenheid voor u, bereid niet alleen het evangelie Gods, maar ook ons eigen leven mede te delen’. Hoeveel dat voor mij en voor vele anderen heeft betekend, valt met geen pen te beschrijven.
Hoewel het werk van Jong & Vrij naast een grote bloeiperiode ook een tijd van snoei kende, bleef de trainingsschool ieder jaar jongeren trekken. Voor hen was Nico als een sluiswachter: ze stapten in zijn wereld en kwamen er na een of meerdere jaren op een ander niveau weer uit tevoorschijn. Om gelouterd en toegerust de Heer te dienen in gemeenten en organisaties in Nederland en tot ver over de grenzen.
Voor Opwekking was Nico een persoonlijke vriend. Zijn loyaliteit aan Peter en Else Vlug was voor dit werk van onschatbare waarde. Hij droeg de Vierhouten-conferentie mee. En ook zijn enthousiaste aanwezigheid tijdens de opbouwweken voorafgaand aan het pinksterweekend was een bron van inspiratie.
Nico groeide op als enig kind. De Heer bedeelde hem een enorm gezin toe: al die jonge mensen waar hij zo graag tussen was. Maar zijn grootste genoegen vond hij in zijn eigen gezin, bij zijn vrouw en drie kinderen. Op 16 december 1993 werd hij op 53-jarige leeftijd opgenomen in het eeuwige huisgezin van God. We zullen hem hier bijzonder missen.
Dankbaar
Niet lang na het overlijden van Nico van Biljouw kwam een einde aan het werk van Jong en Vrij. Vredeheim werd verkocht en de gemeente zocht een ander onderkomen, eerst in Rockanje en later in Hellevoetsluis. Hoewel het werk met het overlijden van Nico van Biljouw stopte, bleef de gemeente Jong en Vrij tot 2020 bestaan. Nog steeds zijn overal in het land en ook over de grenzen ex-studenten en gemeenteleden actief voor het evangelie.
Willem de Vink
Nico van Biljouw vertelt de visie van Jong en Vrij
Bekijk foto’s van Jong en Vrij door de jaren heen
