68 Het verhaal van ‘Jezus Messias’
Willem de Vink vertelt: “Stripboek ‘Jezus Messias’ is al in meer dan 150 talen uitgebracht. In Afrika wordt het gebruikt voor lees- en schrijfonderwijs. In India ontstaan huiskerken met behulp van het stripboek. Ook in Nederland wordt het boek elk jaar weer herdrukt. Sommige mensen zien voor het eerst de geschiedenis van Jezus voor zich. Het grijpt ze aan. En dat is precies waar ik van droomde toen ik aan het stripboek begon…”
(Read the story of the picture story book Jesus Messiah in English)
“Want waar droom je van als je goed kan tekenen en je houdt van Jezus? Dat je met je tekeningen je liefde voor hem met anderen kunt delen. Zo droomde ik van een stripboek over Jezus dat de hele wereld over zou gaan. Op mijn zeventiende begon ik al schetsen te maken. Vijftien jaar later werd het stripalbum ‘Jezus Messias’ voor het eerst gedrukt, in 1993. Nu, in 2019, zijn er twee miljoen boeken gedrukt en verspreid en meer dan 150 talen beschikbaar in boekvorm en op internet. Er liggen ook nog eens minstens zestig talen klaar om gedrukt te worden zodra daar de fondsen voor zijn. Mijn vrouw Marian en ik hebben het materiaal gratis ter beschikking gesteld, met de visie dat het door zoveel mogelijk mensen overal in de wereld gelezen zou worden. We zijn er verbaasd over wat dit project op gang heeft gebracht.”
Visie
“Het begon met een simpele visie. In 1989 richtten Marian en ik stichting Wereldtaal op, met het idee om een stripboek over het leven van Jezus te maken dat over de hele wereld gelezen zou worden. De strip is immers een wereldtaal. Ik stopte met mijn werk in de reclame en journalistiek, om me helemaal te storten op dit werk. Omdat de uitgevers die ik benaderde niet mijn visie deelden, besloot ik op eigen houtje aan de slag te gaan. Ons gezin ging van giften leven.
Ik werkte anderhalf jaar aan het schrijven en tekenen van 64 pagina’s. Mijn tekenstijl vereenvoudigde ik om het stripverhaal zo begrijpelijk mogelijk te maken voor zoveel mogelijk mensen in allerlei culturen. Ik gebruikte bijvoorbeeld een klare lijn, heldere lichaamstaal, geen schaduwen en overbodige details en krachtige kleuren. Voor de inhoud maakte ik een keuze uit de vier evangeliën, om een scherpe spanningsboog te bereiken en de boodschap zo sterk mogelijk over te laten komen. We hadden toen nog geen idee of het boek op de drukpers zou belanden.”
Hulp
“Ik was bijna klaar met mijn tekenwerk toen en oudere dame (geboren in 1899) een gift gaf waarmee we een pilot-editie van het stripboek in het Engels konden drukken. Ik had vooraf mijn platen op haar schoot gelegd om te vertellen waarvoor ze bedoeld waren. ‘Om kinderen die niet goed kunnen lezen over de hele wereld duidelijk te maken wie Jezus is,’ begreep ze.
Ik vond aansluiting bij Oswin Ramaker van Proclama, die werkte met de film ‘Jesus’ en mijn visie omarmde. Hij nam de productie en coördinatie van het boek op zich.
In 1993 verschenen de eerste oplagen in het Engels, Frans, Albanees en Nederlands. De Nederlandse editie werd gelanceerd tijdens de Opwekking Pinksterconferentie, waar in drie dagen tijd 1000 boeken werden verkocht.”
Start
“Er volgde veel media-aandacht. Een gepensioneerde pater hoorde van het stripboekproject toen ik daarover sprak in een televisieprogramma van Andries Knevel. Hij bestelde een scheepscontainer vol boeken in het Swahili voor Oost-Afrika.
Dorcas adopteerde het boek voor verschillende projecten. In Albanië werden helikopters ingezet om ze in afgelegen gebieden te brengen. De hulporganisatie stelde ook een paar honderdduizend boeken beschikbaar aan Russische kerken, samen met speciaal daarvoor geschreven lesmateriaal.
Open Doors realiseerde een Arabische en Farsi versie, het Aramees en enkele Koerdische talen, die in Irak werden gedrukt.
Campus Crusade for Christ zette een actie op touw waarin duizenden stripboeken in de havens van Franse kustplaatsen meegegeven werden aan Noord-Afrikanen die overstaken naar hun thuisland. De koning van Marokko verscheen met het boek op televisie en vertelde dat je zo de geschiedenis van Jezus kan leren kennen.”
Uitbreiding
“In Nederland volgden diverse herdrukken elkaar op. Ook werd de digitalisering gerealiseerd. De strip verscheen op CD-I en CD-ROM. En ik maakte een werkboek waarin de strippagina’s waren opgenomen, samen met extra informatie en opdrachten, genaamd ‘Jezus Messias Dichtbij’.
In 1996 voerde stichting Agapè een idee uit voor schoolevangelisatie, genaamd ‘Klas 2000’. De visie was simpel. Waar vind je alle kinderen? Op school. Dan moet juist daar het evangelie doorgegeven worden. Allerlei organisaties, kerken en particuliere initiatieven kwamen van de grond. Zowel christelijke als openbare scholen openden hun deuren voor het idee. Uiteindelijk kregen ruim 300.000 basisschoolleerlingen rond Pasen een stripboekje mee, met de aangepaste titel ‘Basic’. Voor de nazorg maakten we de lesbrieven ‘5 Basic stappen’.
Intussen is de strip zelfs in het Limburgs, Zeeuws en Fries uitgebracht. De Limburgse editie werd in de kathedraal van Roermond gelanceerd door bisschop Wiertz. In het boek spreekt Jezus algemeen beschaafd Limburgs, maar Judas Maastrichts. Dat gaf enige commotie in de pers.”
Bijbelvertalers
“Wycliffe Bijbelvertalers, die al hier en daar met het stripboek werkten, namen in 2006 de verantwoordelijkheid van de internationale coördinatie op zich. Op het hoofdkantoor in Driebergen is Christiaan Nieuwenhuize als coördinator dagelijks bezig met het project. Net als wij krijgt ook hij de mogelijkheid om zijn werk te doen dankzij giftgevers die voor het dagelijks onderhoud van zijn gezin zorgen. Wycliffe realiseert elk jaar nieuwe vertalingen met behulp van een digitaal vertaalhulpmiddel om de tekst eenvoudig in de balloons te kunnen plaatsen. Daarnaast heeft de organisatie alle taaledities op facebook geplaatst.
De vertalers gebruiken het boek voor lees- en schrijfprojecten. Het is voor veel mensen de eerste kennismaking met de Bijbel. Een man in Zuid-Soedan zei: ‘Nu zie ik dat Jezus ook bij ons hoort, want hij spreekt onze taal!’”
Uitwerking
“Het boek wordt gelezen in diverse islamitische staten en zelfs in de Malediven, een van de meest gesloten landen voor het evangelie. In Suriname werd het stripboek in alle Surinaamse talen vertaald en met hulp van het Surinaams Bijbelgenootschap uitgedeeld aan alle scholieren in dat land, in de stad, maar ook diep in het oerwoud.
Wycliffe Bijbelvertalers werken aan een fors project in de West-Afrikaanse landen Togo en Benin. Inmiddels zijn daar meer dan 20 vertalingen gerealiseerd. Een van de medewerkers studeerde aan een universiteit in de Verenigde Staten af op het gebruik van het stripboek in West-Afrika. Het effect ervan op de lokale bevolking is verbazingwekkend.
Een vertaalster vertelt: ‘Het stripboek wordt hier in de dorpen gebruikt op de zondagsschool. Het resultaat is goed merkbaar. Kinderen werden er door aangesproken en begonnen zich anders te gedragen. Ze werden gehoorzamer en beloofden niet meer te stelen. Onderwijzers op school merkten het verschil op. De openbare scholen hoorden hier van en ook zij zijn het boek gaan gebruiken, met het zelfde gevolg. Een dorp met voornamelijk moslims, nodigde de dominee uit om onderwijs uit dit boek te komen geven. De oudsten van het dorp vroegen de dominee om zich in hun dorp te vestigen.’”
Vertrouwd met Jezus
“Ook in andere Afrikaanse landen en in India zijn projecten van start gegaan. Plaatselijke predikanten zeggen dat de mensen het stripboek als een soort film ervaren, maar dan wel een die ze steeds terug kunnen kijken. Ze zien de verhalen en raken er vertrouwd mee. Het is een belangrijke brug naar de Bijbel.
Het stipboek werd inmiddels in India in meer dan veertig talen vertaald. Het boek wordt er verspreid onder de armste van de armen. Een directeur van een zendingsorganisatie vertelt: ‘Schoolkinderen uit de hoogste klassen kregen elk een exemplaar in hun Bengaalse taal. Hun ouders zijn allemaal analfabeet. Ze namen het stripboek mee naar huis en keken thuis steeds naar de plaatjes. Een van de moeders wilde ook graag deze verhalen over Jezus horen. Ze werd enthousiast toen het meisje ze voorlas. Daarna belde ze elf andere vrouwen op uit haar buurt om ook te komen luisteren. Drie maanden lang kwam deze groep bij elkaar en elke middag moest het meisje de verhalen voorlezen. Vandaag is er een kleine huiskerk.’
In Noord-India worden bijbelschoolstudenten getraind om met behulp van het stripboek huisgemeenten te stichten. Ze bezoeken dorpen waar ze met iemand het stripboek doornemen. Ze laten het boek achter met de afspraak dat die persoon met andere mensen uit het dorp het boek gaat doornemen. Daarna komen de evangelisten terug om de mensen verder te helpen. Veel mensen komen op die manier tot geloof.
De strippagina’s zijn door Christiaan Nieuwenhuize van Wycliffe Bijbelvertalers in alle vertalingen op facebook gezet en daar voor iedereen te lezen. Het stripverhaal wordt sinds 2018 ook ingezet via internet. Filmmaker Henk Dokter heeft de stripplaten omgezet in filmpjes voor gebruik op facebook en instagram. Hij heeft het stripverhaal opgesplitst in 19 korte afleveringen, voorzien van geluid. Ze zijn ingesproken in het Nederlands, Engels, Arabisch en Russisch en meer talen zijn in voorbereiding. Miljoenen mensen over de hele wereld kunnen nu op hun mobiel kennismaken met Jezus.”
Laatste ontwikkelingen
“Sinds 2017 geven we de Nederlandstalige stripboeken zelf uit. Daar hebben we een onderneming voor opgericht, The Grace Factory. Ook het Engels, Mandarijn Chinees, Arabisch, Hebreeuws en Roemeens zijn nu in Nederland via onze webshop beschikbaar.
We hadden al langer de wens dat het stripboek ook in het land zou verschijnen waar het evangelie begon. In 2019 bracht het Israëlisch Bijbelgenootschap het Hebreeuwse boek uit in Israël. Het Palestijns Bijbelgenootschap haakte aan voor de Palestijnse gebieden. Binnen een jaar werd het boek daar herdrukt. Ook werd er een grote actie gestart in Swaziland, waar om te beginnen 50.000 stripboeken worden verspreid op scholen, in gevangenissen, ziekenhuizen en op diverse ministeries.
Marian en ik zien een droom in vervulling gaan. We zijn enorm dankbaar voor de zegen die God verspreidt. Het is ontroerend om kinderen en volwassenen in zoveel landen met een stripboek in handen te zien. We weten dat Jezus voor hen dichterbij komt en dat is het beste wat we ze kunnen geven.”
Willem de Vink
