88 Teleurstellingen, hoe draai ik ze de nek om?
Uit mijn nieuwsbrief – Teleurgesteld raken we allemaal. Vroeg of laat botsen we op mensen, de kerk, iets wat zich evangelisch noemt. Je zou het niet willen, je verwacht het niet, maar je kunt het niet ontlopen. Iedereen wordt pijn gedaan. Dat is ernstig, maar niet rampzalig. De vraag is: hoe ga je ermee om? Mag ik je vertellen wat ik erover heb geleerd? (Leestijd 11 minuten)
Teleurstellingen, ik ken ze. Mijn vader verliet me toen ik twaalf was. Nadat bekend werd dat mijn moeder zou scheiden, werd ons gezin de toegang tot de kerk ontzegd. En dat was nog maar het begin.
Al jong was ik betrokken bij evangelische kerken en organisaties. Ik zette me met hart en ziel in voor hun doelstellingen, soms jaren achtereen. Maar ik moest veel tegenvallers incasseren. Ik werd teleurgesteld in beloningen, in de communicatie, in verwachtingen, vriendschap en steun. Ik voelde boosheid en verdriet wanneer ik dacht dat mij tekort werd gedaan, dat ik aan de kant werd gezet of dat er rare praatjes over me werden doorverteld.
Vaak heb ik gedacht: God, waar doe ik het voor? Maar ik kon anderen niet de schuld geven, ik moest allereerst naar mezelf kijken.
Machtigen vervolgen mij zonder reden, maar alleen voor uw woorden huivert mijn hart. (Psalm 119:161)
Telkens als je een pijnlijke ervaring meemaakt duikt de vraag op hoe je erop reageert. Teleurstellingen zijn geen pretje. Ze kunnen een destructieve invloed hebben. Je kunt jezelf ermee beschadigen, als ze je vrede, blijdschap of hoop roven. Je kunt er ook je relaties mee verzieken, als ze je boos, bitter en ontoegankelijk maken. En je kunt je geloof erdoor verliezen, als je God de schuld geeft.
Maar je kunt er ook een mooier mens van worden. Het ligt er maar net aan hoe je je teleurstellingen verwerkt.
De ene ervaring treft je harder dan de andere. Maar wat de wond ook met je doet, het vormt je hoe dan ook. De vraag is: wie ben jij met je teleurstellingen? En hoe ga je met ze om?
Dikwijls werd ik gekweld, van mijn jeugd af aan, maar gebroken hebben ze mij niet. (Psalm 129:2)
Hoe ga je met teleurstellingen om?
Je kunt van je afslaan. Ik heb die neiging als ik diep gekrenkt ben. In mijn boosheid flitst het door me heen dat ik iemand wel van de trap af zou willen duwen. Of ik repeteer in gedachten woorden die als stenen bij de ander binnen moeten komen.
Sta op, HEER, en redt mij, God, sla mijn vijanden in het gezicht, breek de tanden van de wettelozen. (Psalm 3:8)
Je kunt je ook terugtrekken. Dat ken ik als ik verdrietig ben. Dan wil ik niets meer met de situatie te maken hebben en loop ik met een grote boog om alles en iedereen heen. Maar diep vanbinnen blijft de pijn knagen.
Ik zweeg en vond geen verlichting, ik voelde steeds heviger de pijn. (Psalm 39:3)
Of je kunt jezelf verdoven. Ik ben niet gevoelig voor drank, drugs of andere roesmiddelen en ik heb geen overdreven vreetneigingen. Wel kan ik in een boek vluchten, of achter een scherm kruipen om pijnlijke herinneringen te vergeten.
Laat de stroom mij niet meesleuren, het slijk mij niet verzwelgen, de afgrond zijn muil niet boven mij sluiten. (Psalm 69:16)
Je kunt na een teleurstellende ervaring proberen de ander te veranderen. Door te gaan praten. Hem op zijn fouten te wijzen, met bewijzen te komen, met argumenten. Maar wie zegt dat de ander begrijpt wat je bedoelt? Erkent wat er mis is gegaan? En daarvoor verantwoordelijkheid neemt?
Natuurlijk kun je proberen om met elkaar in gesprek te gaan. Maar ik zou het zonder verwachtingen doen. Volgens mij is het een illusie dat we mensen zouden kunnen veranderen. Alleen God kan dat.
Verlos mij van mijn vijanden, HEER, bij U zoek ik bescherming. (Psalm 143:9)
Je kunt ook proberen de kerk of organisatie waarin je teleurgesteld bent te veranderen. Door medestanders te verzamelen. De Bijbel erbij te halen. Proberen te overtuigen. Wie weet breng je een omwenteling op gang. Maar de cultuur van een gemeenschap verander je niet zomaar. Zelfs wanneer de leiders die de cultuur hebben bepaald tot nieuwe inzichten komen zal er weinig veranderen. Ze hebben hun invloed namelijk allang doen gelden en die heeft zich inmiddels in iedereen genesteld.
Een cultuur implanteren kost hooguit drie jaar, maar die omvormen kost volgens de Bijbel wel veertig jaar. De vernieuwing zal van een nieuwe generatie moeten komen. Het enige wat je kunt doen is bidden dat God iets verandert. En dan geduld hebben.
Mijn ziel smacht naar de redding die U brengt, in uw woord heb ik mijn hoop gesteld. (Psalm 119:81)
Wat leer je van je teleurstellingen?
Je kunt dus hopen dat de ander tot inzicht komt en verandert. Of de hele gemeenschap. Maar het is natuurlijk vooral de bedoeling dat je zelf iets leert van je teleurstellingen. Dat je zelf verandert ten goede. Het gaat erom dat je jezelf beter leert kennen, door jezelf vragen te stellen. Hoe komt het dat ik me teleurgesteld voel? Waarom raakt dit me zo? En hoe kom ik eruit?
Uit de diepte roep ik tot U, HEER, Heer, hoor naar mijn stem, wees aandachtig, luister naar mijn roep om genade. (Psalm 130:1-2)
Achter je teleurstellingen schuilen vaak je diepste angsten. De angst om verlaten te worden. Afgewezen. Niet gezien. Soms is er angst om te falen. Te mislukken. Of af te gaan. Je kunt ook jezelf teleurstellen. Het is beangstigend om te ontdekken dat je jezelf wilt straffen of misschien zelfs dood wenst. Ten diepste schuilt achter elke teleurstelling altijd angst voor de dood.
De vijand heeft mij vervolgd, mijn leven vertrapt in het stof, ik moet wonen in duisternis als doden van eeuwen her, ik ben ten einde raad, geschokt tot diep in mijn hart. (Psalm 143:3-4)
Elke teleurstelling roept vragen op over jezelf. Waarom reageer ik zo? Wie ben ik? En wat leeft er in mij? God wil dat naar boven halen om je te laten weten wie jij bent en hoe het er met je voor staat. Om je te veranderen ten goede.
Moeilijke momenten kunnen betekenis voor je krijgen als je er iets van leert. Daarom noemt de Bijbel ze beproevingen. Beproevingen zijn bedoeld om te proeven wat er in je leeft, zodat je kunt groeien en een mooier mens wordt.
Doorgrond mij, God, en ken mijn hart, peil mij, weet wat mij kwelt, zie of ik geen verkeerde weg ga, en leid mij over de weg die eeuwig is.(Psalm 139:23-24)
Beproevingen kun je niet ontlopen. Teleurstellingen zijn er nu eenmaal. Maar je kunt ze een positieve betekenis geven. Daarom zou je jezelf het volgende kunnen afvragen. Wat betekenen teleurstellingen voor mij? Hoe reageer ik erop? Wat kan ik doen om ze te overwinnen? En hoe kan ik ze daarna benutten?
Verwerk je je teleurstellingen op zo’n manier dat je ervan leert, dan kunnen ze iets positiefs uitwerken. Je wordt er bijvoorbeeld sterker door in je geloof (want God is beter dan je dacht voordat je samen met Hem door je moeilijkheden heenging). Je krijgt een sterker karakter (want je weet dat je nog meer aankunt dan je vermoedde). Je wordt er ook een mooier mens van (omdat je anderen met je ervaringen kunt begrijpen en helpen). De Bijbel zegt dan ook dat je beproevingen mag verwelkomen.
Het moet u tot grote vreugde stemmen, broeders en zusters, als u allerlei beproevingen ondergaat. Want u weet: wanneer uw geloof op de proef wordt gesteld, leidt dat tot standvastigheid. Als die standvastigheid ook daadwerkelijk blijkt, zult u volmaakt en volkomen zijn, zonder enige tekortkoming. (Jakobus 1:2-4)
Dus, hoe overwin je je teleurstellingen?
God neemt je teleurstellingen serieus. Hij weet hoe zwaar ze voor je zijn. Hij wil dat je altijd en in elke situatie zult weten dat Hij van je houdt en bij je is. Ook in je moeilijkheden.
Toch ziet U de pijn en het verdriet, U merkt het op en weegt het in uw hand. Op U vertrouwen weerloze mensen, de wezen, U komt hun te hulp. (Psalm 10:4)
Je mag boos zijn. Maar laat alsjeblieft aan God over wat de ander als zijn of haar verdiende loon moet krijgen. Vergeef degene die je iets heeft aangedaan.
Je mag je gekwetst voelen. Maar blijf niet in je pijn zitten. Jij bent zoveel meer dan die pijn. Zoek je genezing bij God, zodat Hij je uit je pijn kan halen en in het leven kan zetten dat Hij je gunt.
Je mag verdrietig zijn om wat je bent kwijtgeraakt. Maar laat los wat je verloren hebt. God wil je veel meer teruggeven. Kijk samen met Hem vooruit.
Mijn hart bezwijkt. Breng me op de rots hoog boven mij. U bent altijd mijn schuilplaats geweest, een toren te sterk voor de vijand. (Psalm 61:3-4)
De beste raad die ik je kan geven is om God op te zoeken als je je teleurgesteld voelt. Als Hij bij je diepste angsten mag komen met zijn liefde, kan Hij je daarmee over je teleurstellingen heen helpen, want zijn liefde drijft elke angst uit.
Schaam je niet, maar neem je teleurstellingen gewoon mee naar Hem. Neem er de tijd voor om te zien wat Hij ermee doet. Ben je bij Hem, dan komt er een moment dat je je negatieve ervaringen en gevoelens kunt afgeven en een nieuw begin kunt maken. Omdat zijn liefdevolle aanwezigheid jou heeft genezen.
Hij geneest wie gebroken zijn en verzorgt hun diepe wonden. (Psalm 147:3)
Ik weet er alles van. Om troost te zoeken kwam ik al jong bij God. Ik zocht stille plekjes op waar ik kon mopperen en klagen en mijn teleurstellingen de vrije loop kon laten, maar waar ik me ook kon vullen met zijn liefde voor mij. Ik zie het nog voor me hoe ik op mijn bed zat, in een dakgoot, op een brandtrap, en liep door de straten van de stad, door de duinen en op het strand, terwijl ik in zijn aanwezigheid was.
Ik zoek nog steeds zulke plekken op waar ik alleen ben met Hem. Daar word ik telkens weer door Hem bevestigd en weggehaald uit mijn negatieve gevoelens.
Hij leidde mij weg uit de nood en gaf mij ruimte, bevrijdde mij, omdat Hij mij liefhad. (Psalm 18:20)
Ik weet hoe pijnlijk teleurstellingen zijn. Ze kunnen je compleet lamleggen. Maar ik weet ook dat Gods liefde een bevrijdende werking heeft. Hij geeft je nieuwe perspectieven, frisse energie, een sterker geloof.
Ben je regelmatig bij God, dan komt er een moment dat teleurstellingen je niet meer kwellen. Je kunt dan aan de gebeurtenissen terugdenken zonder dat ze je humeur beïnvloeden of je weerhouden van een positieve houding. Omdat je ermee bij God bent geweest en weet hoe geliefd je bent.
En dat is nog niet alles. In Gods aanwezigheid ontdek je ook dat het proces waar je met je teleurstellingen doorheen gaat nog niet is afgelopen. Er is nog iets beters. God wil je niet alleen helpen om ze te verwerken, maar ook om ze te benutten ten goede.
Wie bij U hun geluk zoeken zullen lachen en vrolijk zijn, wie van U hun redding verwachten zullen steeds weer zeggen: ‘Groot is de HEER’. (Psalm 40:17)
Hoe werken teleurstellingen juist iets goeds uit?
Jezus heeft dezelfde beproevingen doorstaan als jij en ik. Of denk je soms dat Hij geen teleurstellingen te verwerken kreeg? Hij heeft de moeilijkste momenten doorstaan om ons bij te kunnen staan in onze moeilijkste momenten. Daarin is Hij een voorbeeld voor ons geworden waar wij kunnen uitkomen met onze teleurstellingen.
Juist omdat Hij zelf op de proef gesteld werd en het lijden volbracht heeft, kan Hij iedereen die beproefd wordt bijstaan. (Hebreeën 2:18)
Kijk je naar Jezus, dan zie je Gods liefde. Zijn liefde kan je negatieve ervaringen zo veranderen dat ze geen slechte invloed meer op je hebben. Maar Hij kan ze nog verder transformeren, zodat ze een positief effect krijgen.
Niet elke verwerkte teleurstelling geeft je terug wat je had, of brengt je terug bij waar je was. Maar je kunt voor zover het van jou afhangt wel vrede hervinden met iedereen. Zodat je klaar bent om de ander te ontmoeten, mocht het ervan komen.
Je kunt ook groeien in begrip, geduld en liefde. Je kunt meer genade hebben voor jezelf en voor de ander.
Heb je je teleurstellingen verwerkt, dan kom je tevoorschijn als een meer volwassen christen.
En je kunt er zelfs anderen mee verder helpen. Je kunt ze troosten, bemoedigen en bijstaan om hun teleurstellingen te verweken en hun geloof te hervinden. Omdat je de beproeving kent. Je bent er zelf doorheen gegaan.
Voor velen ben ik een teken: U bent mijn schuilplaats. (Psalm 71:7)
Weet je hoe geliefd je bent, dan verandert een teleurstelling in een wonder. Het is genade op genade op genade die je meemaakt. Je krijgt genade om de teleurstelling te doorstaan, genade om die te overwinnen en ook nog eens genade om er iets goeds mee te doen.
Teleurstellingen zijn dus geen ramp. Je kunt er beter uit tevoorschijn komen, beter voor jezelf en beter voor anderen. Dat maakt je een echt kind van God. Want dan ben je te genieten en geniet de Vader van zijn vrucht in jou. Dat geeft je voldoening en maakt je een opgeruimd mens.
Ik ken de pijn van teleurstellingen, maar ook de dankbaarheid als ik die samen met God heb verwerkt. Pijn gun ik je niet, maar als die er toch is, hoop ik dat je hem goed verwerkt, zodat je er vreugde voor terugkrijgt.
Zij die in tranen zaaien, zullen oogsten met gejuich. (Psalm 126:5)
Tip –Lees de Psalmen, waarin je veel troost kunt vinden. Lees vooral ook de zwartgallige. En lees in ieder geval Psalm 142, het gebed dat David bad toen hij zich in een duistere grot had teruggetrokken.
Willem de Vink
