Makoto Fujimura – The tears of Jesus
Nemen wij de tijd?
De Japans-Amerikaanse kunstenaar Makoto Fujimura (geboren in 1960) wil in wat hij ‘slow art’ noemt mensen leren om in alle rust verborgen schoonheid in zich op te nemen. In zijn boek Art+Faith: A Theology of Making uit 2020 beschrijft hij hoe kunst kan helen. Kunst kan de tijdgeest waarin de vraag naar de zin van het leven onbeantwoord blijft omdat alles gericht is op efficiëntie een halt toe roepen. Onze zintuigen kunnen door middel van kunst afgestemd worden op wat ertoe doet, als we de tijd nemen om onszelf los te laten en ons over te geven aan wat we zien. Als we leren ontvangen en geven.
De wereld is druk genoeg. Ook kunst probeert met veel geweld onze aandacht op te eisen. Fujimura zoekt juist verstilling om mensen te raken. Hij heeft een stijl ontwikkeld waarin minimalisme en traditionele Japanse kunstvormen samengebracht worden. Daarbij heeft hij speciale aandacht voor verborgenheid, dubbelzinnigheid en schoonheid. Hij vertelt dat je zijn beelden op een gevoelsmatige, geduldige manier in je op moet nemen, omdat hij ze ook zo heeft opgebouwd.
Fujimura probeert in zijn werkwijze te mediteren op hoe God schept en transformeert en hoe Hij ons daarmee verrast. ‘Het is niet zo dat het evangelie ons in een flits in orde maakt,’ zegt hij. ‘Dat alles ons nu voortaan gladjes en succesvol af gaat. Nee, we komen nog van alles tegen. Want we weten niet voor wat voor leven in wat voor wereld we klaargemaakt worden. God herstelt niet alleen, Hij vernieuwt en verandert zelfs wat we verlangen, tot ver voorbij wat we durfden te vragen of ons probeerden voor te stellen.’
Om zijn unieke stijl te ontwikkelen bekwaamde Fujimura zich gedurende zes jaar in Tokyo in de traditionele Japanse schilderkunst nihonga. Sindsdien werkt hij op grote vellen zelf geschept papier, met zelf geprepareerde pigmenten op waterbasis. Zijn vloeiende vormen brengt hij laag voor laag aan. Dat vraagt om lange droogtijden en dus om veel geduld. Zijn schilderijen hebben op het eerste gezicht veel weg van abstract expressionisme, maar zelf vindt hij dat het daar weinig mee van doen heeft. Hij beschouwt zijn werk juist als een representatie van de werkelijkheid. Het is de bedoeling dat je er in alle rust een verbinding mee aangaat. Dan zul je er steeds meer in zien, steeds weer iets anders, zegt hij.
Alles wat Fujimura aanbiedt vraagt om zorgvuldige aandacht. Zo leeft hij zelf ook. Hij begint zijn dag met een uur werken aan een Psalm. Al mediterend en schilderend neemt hij de inhoud in zich op, niet alleen de woorden, maar ook de Geest van de Psalm, om die tot uitdrukking te brengen.
In het schilderij dat ik hier laat zien, onderdeel uit de Soliloquy-serie ‘Charis Kairos’, heeft Fujimura gemediteerd op de tranen van Jezus. In Johannes 11 lezen lezen we dat de Meester bleef wachten tot de tranen kwamen.
Ik herken in Fujimura’s benadering het besef dat God ruimhartig geeft en daar de tijd voor neemt. Zijn kunst helpt ons om te leren ontvangen wat God overvloedig aan ons wil geven. Het draagt iets over van Gods bewogenheid met ons. Wij ervaren schoonheid vaak in de dingen die we niet direct kunnen plaatsen. Ook Gods goedheid is mysterieus. Toch kunnen we ons erover verwonderen. Vooral wanneer de tijd verstrijkt zien we er steeds meer van terug. De Bijbel spreekt niet voor niets over vrucht die langzaam rijpt.
We moeten de tijd nemen om al het goede dat God ons geeft te zien en onszelf oefenen om er opmerkzaam voor te zijn. Fujimura’s kunst helpt ons daarbij. Naar zijn werk kijken is een weldaad, aangeboden zonder druk, als genade.
Makoto Fujimura (1960), Charis Kairos (The tears of Christ), onderdeel van The Four Gospels, Crossway Publishers, mineralen in water op geschept papier, 200 x 162,5 cm.
Doorlezen: Psalm 1; Psalm 131; Johannes 11.
Willem de Vink
