97 Rouwen om de kerk
Uit mijn nieuwsbrief – Vandaag ben ik 65 geworden, Marian wordt deze week 62. We hebben in al die jaren perioden van afscheid en rouw meegemaakt, van verwerking en zijn ook weer aan nieuwe dingen begonnen. En in die processen zijn we onszelf een stuk beter gaan begrijpen. Daar willen we jullie graag iets over vertellen, omdat we allemaal door van die momenten gaan en elkaar misschien wel kunnen bemoedigen.
Eerst over rouw. We hebben verschillende keren afscheid moeten nemen van dierbare mensen. Van mijn vader, mijn geestelijk vader Nico van Biljouw, mijn moeder, mijn schoonvader Bas. Verbazingwekkend vond ik de ontdekking dat in de loop der jaren de aanwezigheid van gestorven dierbaren in ons leven alleen maar aan rijkdom won, zelfs al waren ze dan niet meer fysiek aanwezig. Misschien omdat we hen beter gingen begrijpen, of eerder nog omdat we onszelf beter leerden begrijpen in onze verhouding tot hen. In ieder geval lijkt aan het proces van hen vergeven, waarderen en liefhebben geen einde te komen.
Rouwen is niet alleen verwerken, maar ook vernieuwen
Maar we hebben ook moeten rouwen om andere redenen dan het overlijden van een dierbare. Die processen waren verwarrender, misschien omdat we bij dat soort afscheid niet direct aan rouwen dachten. Ik bedoel dat we gerouwd hebben omdat we afgesneden werden van kerkgemeenschappen en organisaties waar we bij aangesloten waren en onze energie aan hadden gegeven. Meerdere keren werd een verband dat soms wel tien of nog meer jaren had geduurd beëindigd. Het klinkt misschien wat overdreven, maar voor mij voelde dat soms alsof er een dierbare overleed.
Ik heb me afgevraagd waarom dat abrupt stoppen met mensen bedienen zo’n pijn doet. Jawel, ik heb na zo’n moment geworsteld met mezelf, met miskenning, afwijzing, oordeel, maar dat is niet het ergste. Ik weet wat ik waard ben en waar ik mijn waardigheid aan ontleen, en dat is niet aan mijn werk of aan mijn talenten. Ik ben ervan doordrongen dat ik geliefd ben met een liefde die me niet alleen door angstige momenten draagt, maar die mijn angst zelfs wegneemt. Geloof is een kracht die sterker is dan emoties.
Als ik er goed over nadenk en probeer te traceren wat ik dan wel ervaar als ik een gemeenschap verlies, zie ik iets anders met me gebeuren. Het gemis waar ik om moet rouwen lijkt op het gevoel dat een moeder heeft als haar plotseling de mogelijkheid wordt ontnomen om haar kinderen voedsel te geven. Het roept een pijn op die ik herken in het geklaag van de profeten, en ook van Paulus (van hem heb ik die vergelijking met een moeder).
Natuurlijk weet ik dat niets wat ik deed vruchteloos zal blijven. Marian en ik krijgen genoeg signalen over de vrucht op ons werk, we worden er dagelijks mee bemoedigd. Maar ik heb wel met de kerken en organisaties die ik mocht dienen meegeleefd. Ik heb me op hen afgestemd en was telkens weer benieuwd of het geestelijk voedsel dat ik mocht geven hun had goedgedaan. Ik verbond me met hen in gebed, gaf het beste wat ik had en deelde mijn leven. Dat was nu voorbij.
Het wonder dat volgt op rouw
Er is dus rouw, ook de rouw van gemeenschappen kwijtraken. En ook in zo’n geval moet ik mijn verlies verwerken. Maar er gebeurt nog iets, daarna. Het is niet alleen maar verwerken en weer doorgaan. Het proces van ontkennen, boos zijn, piekeren, neerslachtig worden en het verlies uiteindelijk aanvaarden heeft bij mij nog iets anders op gang gebracht. Het is een gelegenheid om mijzelf beter te leren kennen. Niet alleen de situatie verandert, ikzelf verander.
Dit is het wonder dat volgt op rouw: in elke moeilijke situatie word ik uitgenodigd om mijzelf aan God over te geven en telkens als ik dat doe word ik door Hem gesterkt weer aan mijzelf teruggegeven. En in die hernieuwde kracht durf ik nieuwe dingen aan te pakken. Als de wond geneest, ontstaat er vanuit de pijn nieuw leven. Ik groei in persoonlijke vrijheid en autonomie, waardoor mijn creativiteit kan toenemen.
Rouwen is dus niet alleen verwerken, maar ook vernieuwen. Onze kijk op mensen is vernieuwd, we kunnen vergeven en liefhebben en blijven uitdelen, zonder iets ervoor terug te hoeven krijgen. We zijn door alles wat ons gevormd heeft dichter bij onszelf gekomen. Marian vatte het zo samen: Het is niet meer ‘u vraagt, wij draaien’, maar ‘wij draaien’! We leven en geven om wat ons vanbinnen beweegt. Daarbij zien we steeds duidelijker dat alles eigenlijk alleen maar draait om de liefde.
We zijn elke dag jarig
De liefde zoekt naar creatieve manieren om zichzelf te uiten. In de processen die ik hierboven beschreef zien we dan ook nieuwe creativiteit ontstaan. Marian en ik hebben ontdekt dat er nog veel meer in ons zit dan we dachten en hebben besloten om onze talenten nog meer de kans te geven om tot bloei te komen. We zijn daarom tussen het spreken en de boekenbezigheden door begonnen met olieverf-schilderen. Het is een gecompliceerde discipline, die ons de nodige moeite kost om onder de knie te krijgen, maar we hebben er veel plezier in. Tegelijkertijd bidden we om nog meer vrucht.
Alles wordt met het klimmen van de jaren steeds makkelijker, dat is het best bewaarde geheim. Tenminste, als de liefde ons elke dag weer te pakken neemt. We zijn elke dag jarig. Daarom hoef je ons niet te feliciteren met onze verjaardagen. Laten we elkaar liever feliciteren met de dagelijkse vernieuwing van onze liefde. Want het is zoals Paulus zegt:
‘Daarom verliezen wij de moed niet, maar al vervalt ook onze uiterlijke mens, nochtans wordt de innerlijke van dag tot dag vernieuwd. Want de lichte last der verdrukking van een ogenblik bewerkt voor ons een alles verre te boven gaand eeuwig gewicht van heerlijkheid.’
Willem de Vink
Schilderij Marlene Dumas (zie Beeldmeditaties op deze website)
