71 Gezocht: mensen die écht zijn
Wij hebben grote behoefte aan echtheid. Teveel om ons heen is nep, namaak, fake. Ik bedoel niet alleen in de mode, de reiswereld, of de architectuur. Ook onder christenen stuit je op veel doe-maar-alsof. Wie als een oprechte volgeling van Jezus Christus wil leven, zal regelmatig met beproevingen te maken krijgen. De vraag is: hoe reageer je daarop? Nepchristenen lopen er met een grote boog omheen. Echte christenen proberen er doorheen te gaan. Echtheid wordt beproefd. Ben je op zoek naar echtheid in je leven, dan zul je moeten leren wat volharding is. Doorbijten dus.
Op zoek naa
r echtheid. Soms kan tijdens het lezen van een enkele zin in de bijbel een hele wereld voor je opengaan. Neem dat ene regeltje aan het einde van Paulus’ langste brief uit de bijbel, waarin hij de groeten doet aan een hele lijst Romeinen, en waar dan onopvallend deze woorden tussen staan: ‘Groet Apelles, wiens trouw aan Christus beproefd is.’
Lees dat zinnetje nog eens, wil je? ‘Groet Apelles, wiens trouw aan Christus beproefd is…’
Apelles beproefd
Wie is die man daar in Romeinen 16 vers 10? Paulus maakt me nieuwsgierig naar deze Apelles, omdat hij iets opmerkelijks over hem zegt. Hij heeft namelijk een eigenschap die van onschatbare waarde is. Hij is beproefd gebleken, schrijft Paulus. Hij heeft de proef doorstaan, hij heeft volgehouden, hij heeft het bewijs geleverd dat hij écht is. Een integere man. Niet in tegenspraak met zichzelf. Iemand die doet wat hij zegt. Hij gedraagt zich overeenkomstig het geloof dat hij belijdt. Hij is écht.
Zulke mensen hebben we nodig in een wereld waarin zoveel mensen door de mand vallen als je hen beoordeelt op hun integriteit. Politici die het zo nauw niet nemen met de wet. Plattebuisartiesten die charitatieve doelstellingen promoten terwijl ze er flink aan verdienen. Religieuze leiders die hun volgelingen chanteren.
Nee – hier is een echte held! Ik zou hem dolgraag willen ontmoeten, ik zou kennis met hem willen maken, ik zou het geheim van zijn leven willen ontdekken, zodat ik te weten kwam hoe hij kon slagen voor de test van echtheid. Waarom horen we zo weinig van deze man uit Rome?
Wie volhardt?
Apelles: valt er iets van zijn leven te reconstrueren, zodat we zijn geheim kunnen ontcijferen? Met zijn naam kunnen we weinig – hij wordt maar één keer in de bijbel genoemd. Maar met zijn kwaliteiten kunnen we meer. Hij is beproefd gebleken.
Laten we eens kijken wie er in de bijbel nog meer beproefd zijn gebleken, zodat we misschien kunnen uitpluizen wat hun geheim was. Ik ken wel een aantal personen die in beproevingen stand hielden. Apelles hoort thuis in de rij van Job, Daniël en Paulus. Dat waren mannen die echt waren, die stonden voor wat ze zeiden en die dat bewezen ook. Kijk maar.
Job, die in zijn nood zelfs de tegenspraak van zijn eigen vrouw moest verdragen, terwijl ze hem toebeet: ‘Waarom blijf je zo onberispelijk? Vervloek God toch en sterf!’ Hij bleef trouw aan God (Job 2:9).
Daniël, die in de leeuwenkuil geworpen werd en de stem van zijn koning hoorde zeggen: ‘Uw God, die u zo volhardend dient, zal u redden!’ Hij weigerde iemand anders te dienen dan God (Dan. 6:17).
En Paulus, die zijn beproevingen o.a. beschreef in 2 Korintiërs 11: hoe hij in een storm verzeild was geraakt; hoe hij drie keer schipbreuk had geleden; hoe hij twaalf uur in volle zee had gelegen; hoe hij drie keer gegeseld was met stokslagen; hoe hij vijf keer de veertig-min-één zweepslagen had doorstaan; hoe hij was gestenigd en in gevaar was geweest door rivieren, rovers, samenzweringen van volksgenoten en valse broeders; in de stad, de woestijn, op zee, op de weg; in gevangschappen, oproeren en geruchten; met de zorg voor zichzelf, zijn reisgenoten en gemeenten – en die toch kon zeggen (in 2 Tim. 4:7): ‘Ik heb de goede strijd gestreden, de wedloop volbracht, het geloof behouden…’
Maar nu de vraag die ons meer duidelijkheid moet verschaffen over de loftrompet die Paulus opstak over Apelles. Wat was zijn geheim en het geheim van Job, Daniël en Paulus? Al die mannen wisten wat in hun beproevingen volharding was. Lees maar na. De vrouw van Job had het van haar man gezegd. Koning Darius had het van Daniël gezegd. En Paulus schreef aan Timotheüs: ‘Wil je weten hoe je de toets van het geloof kunt doorstaan? Neem dan een voorbeeld aan mijn volharding.’ (naar 2 Tim. 3:10) Hoe kon Paulus dus schrijven dat Apelles beproefd was gebleken? Hij had dat ongetwijfeld bewezen in zijn volharding!
Echt niet zo
We zijn al heel wat wijzer geworden van Apelles. Echtheid wordt beproefd en daar is volharding voor nodig. Weergegeven in een formule: beproeving + volharding = echtheid. Of heb je liever een voorbeeld? Ronaldo kan wel zeggen dat hij een stervoetballer is, maar hij zal de proef op de som moeten nemen door in topwedstrijden zijn zwaarste tegenstanders weg te spelen en dat jaar in jaar uit vol te houden; pas dan heeft hij bewezen dat hij écht een vedette is. En dan nog. Maradonna was een vedette, maar op latere leeftijd maakte hij een puinhoop van zijn leven. ‘Kijk vooral goed hoe hun levenswandel eindigt,’ schreef Paulus (niet over voetballers, maar over geestelijk leiders, Hebr. 12:7).
Nu jij en ik. Waarin moeten wij dan volharden? De Bijbel noemt een vijftal zaken waarin de echtheid van ons geloof wordt beproefd en die dus om volharding vragen. Dingen die we moeten doen. Maar laat ik eerst zeggen hoe het niet moet.
Je hebt van die mensen die in de meest dwaze dingen volharden. Ze weten bijvoorbeeld dat er fototoestellen langs de snelweg staan en blijven toch doorscheuren. Of ze willen perse de jackpot bemachtigen en spelen zich blut. Misschien verlangen ze naar vriendschap en maken ze desondanks doorlopend ruzie, omdat ze geen ongelijk willen krijgen. Koppige mensen, dus, die hun hoofd niet willen buigen. Het gevolg? Dat kost hun de kop, want in de Psalmen lezen we: ‘God verplettert de harige schedel van wie volhardt in zijn schuldige daden.’ (Gelukkig kennen we God ook als onze tedere Vader die zelfs al onze haren telt.) Nee, het gaat niet goed als we onze eigen zin doordrijven. Daarom wil God dat we naar hem luisteren en dáárin zullen volharden. Hij weet immers het beste wat goed voor ons is? Alleen hij kan ons leiden naar echtheid. Dus…
Waarin volharden?
Allereerst zullen we daarom moeten volharden in het lezen en opvolgen van Gods Woord. Van de eerste christengemeente werd gezegd: ‘Ze bleven trouw aan het onderricht van de apostelen, vormden met elkaar een gemeenschap, braken het brood en wijdden zich aan het gebed.’ (Hand. 2:42) Paulus waarschuwde Timotheüs (in 1 Tim. 4:16): ‘Neem je in acht, houd je aan de leer en blijf dat doen; dan red je zowel jezelf als hen die naar je luisteren.’ Wie volhardt in bijbellezen en blijft doen wat er staat, gaat steeds meer merken hoe waar de bijbel is. Jezus noemt Gods Woord een fundament waarop je kunt bouwen. De bijbel is zo echt als een rots.
Ten tweede zegt Paulus: ‘Volhard in het gebed, bid onophoudelijk.’ (Rom. 12:12) Denk nog eens aan Job, die bad voor zijn gezin en voor zijn vrienden, zelfs toen hij zelf gebed nodig had; en denk ook aan Daniël, die drie keer per dag bad voor het open raam, zelfs toen die gewoonte levensbedreigend voor hem werd. Wie volhardt in gebed, blijft ook waakzaam, staat er te lezen in Efeziërs 6:18. Je onderscheidt wat echt van God is en wat niet. Wat heeft gebed te maken met onze integriteit? Je bidt niet echt, tenzij je écht gelooft.
In de derde plaats moeten we volharden in goeddoen. Paulus vertelt in Romeinen 2 dat God ons zal vergelden naar onze werken. Hij beloont ieder mens naar zijn daden. Wie zichzelf zoekt, de waarheid niet eerbiedigt en het slechte doet, wacht leed en ellende, maar wie volhardt in het goeddoen ontvangt het eeuwige leven (Rom. 2:6-10). Volharding werkt godsvrucht uit: er komt meer van God uit je leven tevoorschijn. (2 Petr. 1:6) Eigenlijk is het daar allemaal om begonnen in ons leven: dat we vrucht zullen dragen; dat we iets voor de mensen om ons heen zullen betekenen, omdat er leven van God door ons heen beschikbaar komt voor anderen. Jezus legt in zijn gelijkenis van de zaaier uit wat het zaad dat in goede aarde valt betekent: het zijn de mensen die Gods Woord vasthouden en door standvastigheid, volhardend dus, vruchtdragen (Luc. 8:15). Dan blijkt wat er echt in je zit.
Ten vierde moeten we volharden in verwachting. Paulus wijst ons in Romeinen 8 op het vooruitzicht dat onze bestemming is om aan Jezus gelijk te worden. In die hoop zijn wij behouden. Heel de bijbel voedt ons met die hoop: alles wat is geschreven, is geschreven om ons te onderwijzen, opdat wij door te volharden en door troost te putten uit de Schriften zouden blijven hopen (Rom. 15:4). Niets is zo droevig als verbitterde, cynische mensen, zonder hoop. Je kunt maar liever niet te lang in de buurt van dat soort mensen blijven; zuurpruimen zijn het, die willen dat je met hen meepruimt tot alle sap eruit is. Een volgeling van Jezus laat zich daarentegen voeden met vreugde en verwachting, omdat hij weet dat niets voor niets is. ‘Wij weten dat voor wie God liefhebben alles zal bijdragen aan het goede’, schreef Paulus in Romeinen 8 – en waarschijnlijk zong hij er een swingend lied bij. Dit is de bijbelse boodschap waar geen enkele andere belofte aan kan tippen: er is hoop; er is uitzicht; God maakt alle dingen nieuw. Die verwachting maakt het leven echt en zinvol.
Tenslotte kunnen we het volhardende leven van een christen samenvatten in één woord: in Jezus. De apostel Johannes omschrijft zichzelf in Openbaring 1 vers 9 als onze broeder en deelgenoot ‘in standvastigheid (volharding) in Jezus’. In hem – dat is het centrale thema van het Nieuwe Testament. In hem leren we volharden en dat komt tot uitdrukking in ons gezinsleven, in onze relaties, in de verantwoordelijkheden die we dragen, kortom in heel onze levensstijl. In hem zijn we écht.
Volharden in liefde
Volharden in hem? Je ziet het al: volharding is een relatie. God vraagt om volharding in liefde, in trouw. Je had het kunnen weten, want God is een God van relaties. We leven om hem te leren kennen en we ontvangen eeuwig leven om hem nog beter te leren kennen.
Jezus Christus heeft zelf als Gods Zoon laten zien wat volharding precies betekent. Hij volhardde in zijn gehoorzaamheid aan Gods Woord, in zijn gebeden, in zijn hulp aan mensen en in zijn verwachting dat God zou doen wat hij had beloofd. Jezus volhardde tot op het moment dat hij aan het kruis kon zeggen: “Het is volbracht”. Daarmee bewees hij zijn echtheid: hij was echt wie hij zei dat hij was, onze redder. Hij volhardde – ter wille van ons.
Maar jij en ik, we komen allemaal op het punt te staan of we trouw zullen blijven aan onze relatie met God of dat we hem zullen verlaten. Een verzoeking, heet dat. Dan blijkt of we betrouwbaar zijn en door zullen gaan met hem.
De verzoeking die op ons af komt om God de rug toe te keren wordt tegelijkertijd een beproeving waarop God onze liefde voor hem test. Vervelend? Volgens Jakobus niet. Hij schrijft: ‘Het moet u tot grote blijdschap stemmen, broeders en zusters, als u allerlei beproevingen ondergaat. Want u weet: wanneer uw geloof op de proef wordt gesteld, leidt dat tot standvastigheid. Als die standvastigheid ook daadwerkelijk blijkt, zult u volmaakt en volkomen zijn, zonder enige tekortkoming.’ (Jak. 1:2-4)
Er wordt dus volharding van ons gevraagd. Maar wel met een geweldig vooruitzicht, want op elk examen volgt een diploma en op elke test volgt een prijs – ook in Gods koninkrijk. ‘Gelukkig is de mens die in de beproeving staande blijft. Want wie de proef doorstaat, ontvangt als lauwerkrans het leven, zoals God aan iedereen heeft beloofd die hem liefheeft’ (Jak. 1:12)
Lees nog eens precies wat Paulus schrijft in 2 Timotheüs 4:7: ‘Ik heb de goede strijd gestreden, de wedloop volbracht, het geloof behouden. Nu wacht mij de krans van de gerechtigheid die de Heer, de rechtvaardige rechter, aan mij zal geven op de grote dag; en niet alleen aan mij, maar aan allen die naar zijn komst hebben uitgezien.’ Hier staat het: er ligt een krans gereed… voor allen die naar zijn komst uitzien. Voor iedereen die van Jezus houdt en hem verwacht. Het gaat om een relatie met hem. Een echte, hechte relatie.
Ik begon dit artikel met de opmerking dat we grote behoefte hebben aan echtheid. Nu ik deze bijbelstudie heb afgerond kan ik het beter onder woorden brengen: we hebben grote behoefte aan een echte relatie met God. Echt geloof. Echte liefde. Als ik moet volharden tot het einde, dan graag zó: met een toenemende liefde voor Jezus. Hij is de enige reden om te volharden in echtheid. Ik denk dat Apelles dat zou kunnen beamen.
Willem de Vink
