Georges Rouault – Het heilige gelaat
Het licht onder de oppervlakte
In het vroege werk van Georges Rouault zat veel woede en protest. Hij beeldde met wilde klodders en strepen armen, zieken, vluchtelingen, prostituees, clowns en tronies van rijke ploerten en corrupte leiders uit. Maar al was zijn kunst duidelijk een uiting van walging, toch was hij geen woeste rebel. Hij was eerder een stille man, met een rijk innerlijk leven. Zijn verzet tegen het geweld en het verval dat hij om zich heen zag (hij maakte twee wereldoorlogen mee) kwam voort uit een diep doorleefd geloof. De kunstenaar volgde zijn innerlijke roeping. Daarom zien we dat hij in de verwerking van wat er in hem leefde ook hoop wist op te roepen. Een serie van 58 schilderijen die hij tussen 1917 en 1927 maakte noemde hij bijvoorbeeld ‘Miserere’. Heb genade.
Georges Rouault had een uitgesproken stijl. De Parijzenaar schilderde donkere vlakken, waarin hij felle kleuren liet oplichten. In de stevig opgebrachte verflagen wist hij zijn vormen vast te houden door ze met dikke lijnen te omlijsten. Zijn afbeeldingen grijpen daarmee terug op de glas-in-loodramen van gotische kerken waar hij zich als kind aan vergaapte. Ook zijn weergave van bijbelse taferelen passen in die traditie. Toch zijn ze heel persoonlijk en daarom juist universeel. Rouault zou Jezus zijn hele leven blijven schilderen. Op late leeftijd kreeg hij de kans om het spel van lijnen en licht waarin hij Jezus tot uitdrukking wilde brengen in gebrandschilderde ramen weer te geven. Hij mocht de vensters vullen voor de kerk van Assy in de Franse Alpen, hetzelfde gebouw waarin kunstwerken opgenomen werden van Chagall, Léger, Matisse en anderen.
Rouault zocht een eerlijke ontmoeting met de werkelijkheid onder de oppervlakte. Zijn expressieve werk leende zich daar uitstekend voor. Hij kwam al werkend en mediterend uit bij zijn diepste innerlijk, daar waar hij Jezus ontmoette. Dit portret van Christus lijkt bijna gebeeldhouwd in verf. Wat we zien is teruggebracht tot de kern. Het is alsof we in een gloeiend kolenvuur staren waaruit een verschijning oplicht. We worden aangetrokken door de subtiele vriendelijkheid die ervan uitgaat. Onze aandacht wordt vastgehouden door de ogen die ons iets willen zeggen.
Het zwijgen spreekt sterker dan woorden, het kijken brengt ons terug bij onszelf. ‘Wie zeg jij dat Ik ben?’ lijken de ogen ons te vragen. Het schilderij wordt een middel om te mediteren over de liefde van Jezus en onze ontvankelijkheid.
Georges Rouault (1871-1958): 1933, La Sainte Face, olieverf en gouache op papier, 91 x 65 cm, Centre George Pompidou, Parijs.
Doorlezen: Matteüs 16:13-21; Jesaja 53; Hebreeën 2:6-18; Filippenzen 2:5-11.
Willem de Vink
