Rembrandt van Rijn – Christus in de storm op het meer
Geloof in de rust van Jezus
Dit schilderij van Rembrandt van Rijn is zijn enige zeestuk. Het werd in 1990 uit een museum in Boston gestolen en is tot nu toe niet teruggevonden. Alleen de omlijsting hangt er nog. Gelukkig zijn er reproducties van dit dramatisch geschilderde tafereel. Het geeft een bekende geschiedenis weer uit het leven van Jezus, een storm op het water.
Jezus bracht een groot deel van zijn openbare optreden door in de provincie Galilea in het noorden van Israël. Verschillende van zijn volgelingen waren vissers. Hij was regelmatig te vinden op een van hun boten op het Meer van Galilea. In 1986 werd een vissersboot uit Jezus’ tijd opgevist. Deze ‘Jesusboat’ kreeg een eigen museum in Israël. Aan het begin van onze jaartelling voeren er waarschijnlijk wel 600 vissersboten op het meer. Het gevonden exemplaar hoort bij de grootste. Toch is het maar acht meter lang en twee meter breed, kleiner dan de boot die Rembrandt schilderde. De discipelen zullen dicht opeengepakt de storm over zich heen hebben gekregen. Dat gebeurde terwijl Jezus tussen hen in lag te slapen. Het noodweer veroorzaakte grote paniek bij zijn volgelingen, lezen we. Ze werden heen en weer geslingerd door de golven, die ook nog eens het schip in sloegen. Jezus bleef in al dat tumult rustig doorslapen, zodat ze Hem wakker moesten maken. Dat moment heeft Rembrandt hier geschilderd.
We zien een woeste zee, een dreigende lucht, een boot met een hellende mast en klapperende zeilen, maar vooral ook een menselijk drama. Een paar discipelen proberen uit alle macht het schip te redden, zodat ze niet zullen vergaan. Een andere kan niets uitrichten, hij hangt kotsend over de reling. En daar is ook Rembrandt, die zichzelf als volgeling van Jezus tussen de rest heeft geplaatst. Hij houdt zijn hoed vast, zoals hij zou doen als hij stormen moest trotseren op de straten en pleinen van Amsterdam. De kunstenaar kijkt ons aan, alsof hij ons wil vragen waar hulp vandaan moet komen. Een paar discipelen weten het. Ze hebben zich naar Jezus toe gebogen en Hem wakker gemaakt. Onbegrijpelijk vinden ze het dat Hij al die tijd bleef slapen.
Jezus zal opstaan en de natuurkrachten bevelen om stil te worden. Op zijn woord gaan wind en golven subiet liggen, als honden die bestraft zijn. Dan keert Hij zich naar zijn vrienden en vraagt: ‘Waarom hebben jullie zo weinig moed? Geloven jullie nog steeds niet?’ We zijn geneigd in deze woorden een verwijt te horen, alsof Jezus vond dat zijn vrienden wind en golven zelf hadden kunnen bestraffen. Maar ik denk niet dat Jezus bedoelde dat zijn leerlingen meer geloof in hun eigen geloof moesten hebben. Ze zouden tegen hun tekortkomingen aan blijven lopen en opnieuw door angst gegrepen worden. Nee, Jezus wilde dat ze geloof zouden hebben in zijn geloof. Hij sliep en die rust hadden ze over kunnen nemen.
Het grootste wonder was niet dat Jezus sprak tegen de storm, maar dat Hij sliep in de storm.
Met dit schilderij worden we eraan herinnerd dat we zelf ook in zwaar weer terecht kunnen komen. Dat kan ons bang maken. Hoe reageren we dan? Het maakt veel uit wat we op dat moment zullen zeggen. Angst overwinnen we niet door die te ontkennen of te overschreeuwen. We moeten terug naar de rust van Jezus. Hem vertrouwen. Weten hoe geliefd we zijn. ‘Volmaakte liefde drijft de angst uit,’ schrijft Johannes, die erbij was, daar in die boot. Hij had vaak gehoord dat Jezus zei: ‘Wees niet bang.’ Hij was gaan begrijpen hoe dat mogelijk kon zijn en zou zichzelf in zijn evangelie aanduiden als ‘de discipel van wie Jezus zoveel hield’.
Weten we hoe geliefd we zijn en vinden we onze rust daarin, dan vinden we de juiste woorden om elke storm te bedwingen. Want kunnen we slapen in de storm, dan kunnen we spreken tegen de storm.
Rembrandt van Rijn (1606-1669), Christus in de storm op het meer van Galilea (1633), olieverf op doek, 160 x 128 cm, verblijfplaats onbekend.
Doorlezen: Marcus 4:35-41; Psalm 127:1-2; Psalm 56:1-5; Jesaja 51:10; Matteüs 11:28-30; 1 Johannes 4:18.
Willem de Vink
