Rick Wienecke – Fountain of Tears
Tranen kunnen de wereld helen
Rick Wienecke waagde het om in Israël een beeldengroep te maken waarin hij Jezus in verband brengt met het drama van de Holocaust. In een buitenwijk in Arad heeft hij zijn voortuin verbouwd tot expositieruimte van een beeldentuin, genaamd ‘Fountain of Tears’. Zijn werk is een moedige poging om de verwoesting die mensen hebben aangericht onder ogen te zien en bij de pijn te komen die daaruit is ontstaan.
Arad is een moderne stad vol orthodoxe Joden, gebouwd op okergele heuvels in de Negev-woestijn. Hier vormde Wienecke in zijn stadstuin zes steenhopen, elk voor iedere miljoen Joodse slachtoffers van de nazi’s. Hij plantte hij er ook zes olijfbomen, die de levenskracht van het Joodse volk symboliseren. Daarna bouwde hij een stenen muur, waar hij zeven keer een gekruisigde Christusfiguur uithakte. Daarmee verbeeldde hij de zeven uitspraken van Jezus aan het kruis. Vervolgens goot hij zeven levensgrote bronzen beelden van een Joodse kampgevangene, die hij op verschillende manieren lijdend weergaf. Deze zeven figuren plaatste hij voor de zeven reliëfs van de gekruisigde Christus, alsof ze met elkaar in gesprek gaan. De lijdende Jood in gesprek met de lijdende Jezus. Uit de muur waaruit de beeltenissen van Jezus naar voren komen druipt water. Ze weerspiegelen de tranen uit de laatste woorden van Jeremia: ‘Ach, was mijn hoofd maar een waterval, mijn oog een bron van tranen: dag en nacht zou ik huilen over de doden van mijn volk.’
De beeldengroep heeft een geladen boodschap, die christenen maar ook Joden raakt. De kunstenaar plaatste op de arm van de Jezusfiguur die het uitroept ‘Mijn God, mijn God, waarom heeft U mij verlaten?’ de cijfers 1534. Hij wilde met dat getal het aantal Joden dat in de Holocaust is omgebracht (1+5=6, de zes miljoen) verbinden met de korte zinnen die Jezus uitriep vanaf het kruis (3+4=7, de zeven kruiswoorden). Later wees iemand hem erop dat het ook verwijst naar de tekstplaats waar staat wat Jezus hier uitroept. Dat is Marcus 15:34, Joden kennen die woorden uit Psalm 22.
Wienecke ziet het als zijn taak om Joden en christenen met elkaar in verbinding te brengen, door mee te leven met de holocaustslachtoffers en daar uitdrukking aan te geven. De Canadese kunstenaar (geboren in 1955) is zelf geen Jood, maar woont al meer dan 40 jaar met zijn Joodse vrouw Daphne in Israël. ‘Ik heb zeven jaar aan dit project gewerkt,’ vertelt hij. ‘Het was als één lang gebed tot God voor zijn volk en voor het herstel van de verschrikkelijke schade die hun is toegebracht. Ik heb van de zeven keer dat Jezus sprak vanaf het kruis een dialoog gemaakt tussen zijn lijden en het lijden van de Joden. Er is zoveel overeenkomst, zoveel identificatie. Mijn werk geeft in beelden de echo weer tussen Jezus en het Joodse volk. Ik denk dat God een genezingsproces zonder woorden in gang kan zetten.’
Intussen heeft de Canadees zijn visuele boodschap ook verplaatst naar Auschwitz in Polen. Een paar jaar geleden kocht hij 300 meter van de ingang van het vernietigingskamp een stuk land. Op deze historisch beladen plek heeft hij een replica van zijn kunstwerk opgebouwd. Waren de stenen die hij gebruikte in Arad van wit Jeruzalemsteen, hier heeft hij zijn huilende muur opgebouwd met grauwe stenen uit meerdere concentratiekampen.
Ik heb in Israël regelmatig groepen naar dit werk van Wienecke geleid. Ik was er getuige van hoe de beeldengroep mensen verbaast, schokt en ontroert. Nadat je dit gezien hebt, kijk je nooit meer met dezelfde ogen naar Israël, Joden en de volken in de wereld. Je wilt ze verbinden met Jezus, zodat vergeving en verzoening een kans zullen krijgen.
Rick Wienecke (1955), Fountain of Tears, beeldentuinen van steen, brons en water, 20 x 4 meter, in Arad (Israël, 2008) en bij Auschwitz-Birkenau (Polen, 2018).
Doorlezen: Jeremia 8:23 (in sommige vertalingen 9:1); Hosea 11:8; Lukas 19:41-44; Matteüs 5:4; Lukas 1:77; 2 Korintiërs 3:14; Marcus 15:34; Psalm 22.
Willem de Vink
